13-12-2014, 11:09 PM
Çevrimdışı
Deniz taşımacılığında taşınan tehlikeli yükler
DENİZ TAŞIMACILIĞINDA TAŞINAN TEHLİKELİ YÜKLER
Deniz taşımacılığında taşınan yüklerin belli bir çoğunluğu IMO kriterlerinde tehlikeli, rizikolu ve doğaya zararlı olarak nitelendirilebilir.Bu yükler katı ve sıvı kimyasallar, gazlar, rafineri ürünleri ile bunların hammaddeleri ve diğer kimyasalları içerir.Sanayileşmenin arttığı günümüzde ise bunları taşıma gereksinimi artmıştır.Buda taşınan yüklerin tehlikeli olması insana ve çevreye verebileceği zarar göz önüne alınarak tehlikeli yüklerin taşımasında belli başlı kurallar alma gereksinimi doğmaktadır.
Yüz yıldan daha fazla bir süre önce denizde çok az tehlikeli yük taşınıyordu ve dolayısıyla özel düzenlemeler gerekmemişti.1894 yılında İngiliz Ticaret Denizciliği Yasasında ‘Tehlikeli Yükler ve büyük Baş Hayvan taşıması’ başlığı altında bir ifade kullanıldığında, henüz tehlikeli yükler ile ilgili yasal yaptırımlar oluşturulmamıştı. Sadece ‘patlayıcı veya herhangi yakıcı bir şey,kibrit,guano,hayvan postu veya doğası sebebiyle,miktar ve yükleniş şekli itibariyle içinde bulunduğu geminin güvenliğini,yolcuların hayatlarını yada sağlıklarını tehlikeye atan’ yükleri taşıyan göçmen gemilerinin denize açılamayacağını bildiriyordu. 15 nisan 1912’de Titanik’in batmasıyla can güvenliği konusu daha da önemli bir hal almıştır. 1914 yılında toplanan can güvenliği konvasyonunda ‘doğası sebebiyle,miktar ve yükleniş itibariyle,içinde bulunduğu geminin güvenliğini,yolcuların hayatlarını yada sağlıklarını tehlikeye atan yükler’’in taşınması prensipte yasaklanmıştır.ama hangi yüklerin tehlikeli olduğu ve bu yüklerin istifi ve ayrımı gibi taşıma koşullarında ve ambalajlamada alınacak önlemler konvasyona taraf devletlere bırakıldı.
1914 SOLAS yürürlüğe hiç girmemesine rağmen ulusal yönetimlerde tehlikeli yükler ile ilgili alınan kararların 1929 yılında yapılan SOLAS konferansında da devam etmesine neden oldu ve bu konferansın 24.maddesinde tehlikeli yükler, hayat kurtarma aletleri ile beraber anıldı. Sonuçta,1948 yılındaki SOLAS konferansına kadar gemilerle tehlikeli yüklerin taşınması yasak olarak kaldı.Deniz yoluyla taşınan tehlikeli yüklerin 1948 yılına gelindiğinde büyük bir patlama yaşanması radikal değerlendirmelere gereksinim duyulduğunu gösterdi ve 1948 SOLAS konvasyonuna yeni ‘tahıl taşınması ve tehlikeli yükler’ ile alakalı VI.bölüm eklendi.
Ama yine de konferans 1948 SOLAS konvasyonunun hükümlerini yetersiz buldu. Konferans sonuçta tehlikeli yüklerin denizde taşınmasına ilişkin alınan güvenlik önlemlerinin uluslar arası uygunluğunun önemini vurgulamak için tavsiye 22’yi yürürlüğe soktu ve daha önce detaylı düzenlemeleri yapmış, geniş bir kimyasal ihracatına sahip belirli ülkelere dikkat çekti.
Güvenlik önlemlerindeki uluslar arası uygunluğa olan ihtiyacı vurgulamaya katkı olarak konferans şunları tespit etti;
1-Her yük,kendi tabiat ve karakteristik temellerine göre tehlikelidir,şeklinde düşünülmelidir,
2-Her çeşit madde için tehlikenin çeşidini belirleyen ayırıcı semboller kullanarak bir etiketleme sistemi geliştirilmelidir.
TEHLİKELİ YÜKLERİN DENİZDE TAŞINMASINA İLİŞKİN KURALLAR
IMDG KODU
Tehlikeli yüklerin denizde taşınmasına ilişkin kurallar SOLAS konvansiyonun gerçeği
olarak hazırlanmıştır. IMDG kodu diye anılan bu kuralların açık yazılımı “INTERNATIONAL MARITIME DANGEROUS GOODS” şeklindedir.
Bu kuralların birinci amacı SOLAS konvansiyonunun öngördüğü gerekleri karşılamaktır. Aynı zamanda kuralların diğer bir amacı ise tehlikeli yüklerin taşınmasında uluslararası bir standart sağlamaktır. IMDG kodu ilk olarak 1965’de yayınlanmıştır. Kod 1972 yılında geniş çapta revize edilerek yeniden yayınlandı.1977 yılında 73-74-75 ve 76 değişikliklerini içerecek şekilde üçüncü defa yayınlanan bu Kod 1980 yılında yine revize edildi.Diğer bir çok konvansiyon gibi dinamik bir yapıya sahip olan IMDG kodu değişik fasılalarla revize edilerek yeniden yayınlanmaya devam edecektir.
Beş bölümden oluşan IMDG kodunun birinci bölümü genel tanıtım, tehlikeli yüklerin ambalajlama kuralları ve tehlikeli yüklerden Klas-1 olarak sınıflandırılan patlayıcı yükleri anlatmaktadır.
İkinci bölüm; Klas-2 ve Klas-3 yükler olan gazlar ve yanıcı sıvılar hakkında bilgi vermektedir.
Üçüncü bölüm; Klas-4 ve Klas-5 yüklere ayrılmıştır. Bunlardan Klas 4-1 olan yanıcı katı maddeler, Klas 4-2 kendiliğinden tutuşabilen maddeler, Klas 4-3 ise ıslandığında yanıcı gaz çıkartan maddelerdir. Klas 5-1 oksitleyici maddeler, Klas 5-2 ise organik peroksitli maddeleri içermektedir.
Dördüncü bölüm; Klas-6 ve Klas-7 gurubunda toplanan yüklere ayrılmıştır. Bunlardan, Klas 6-1 zehirli maddeler, Klas 6-2 ise sağlığa zararlı maddelerdir. Klas 7’de toplanan maddeler ise radyoaktif maddelerdir.
Beşinci bölüm; Klas-8 ve Klas-9’da toplanan maddelere ayrılmıştır. Bunlarda sırasıyla; Aşındırıcı maddeler ve diğer tehlikeli maddelerdir. Ayrıca bu bölümde tehlikeli yüklerin genel fihristi ile uluslararası tehlikeli madde numaralama esasına göre bir fihrist daha bulunmaktadır.
Tehlikeli Yüklerin Denizde Taşınmasına İlişkin SOLAS Kuralları SOLAS konvansiyonunun 5. bölümü tehlikeli yüklerin denizde taşınmasına ilişkin kurallar koymuştur. Tehlikeli yükler denizde taşınırken bu kuralların çok iyi bilinmesi gereklidir. Aşağıda bu kurallar hakkında özet bilgiler verilmiştir.
Kural – 1 (Uygulama)
a - Açıkça aksine bir hüküm yoksa, bu kurallar denizde tehlikeli yük taşıyan bütün gemilere uygulanır.
b - Bu kurallar gemi storunda bulunan malzemeler ile tankerler gibi özellikle tehlikeli yük taşımak için dizayn edilmiş gemilere uygulanamaz.
c - Bu kurallara uyulmadan denizde tehlikeli yük taşımak yasaktır.
d - Bu kurallara destek olmak amacı ile ülkeler denizde tehlikeli yüklerin taşınmasına ilişkin daha detaylı talimatlar yayınlayabilir.
Kural -2 (Sınıflandırma)
Tehlikeli yükler aşağıdaki klaslarda gruplandırılmıştır.
Klas 1 Patlayıcılar
Klas 2 Gazlar; sıkıştırılmış sıvı yada basınç
altında sıvılaştırılmış gazlar
Klas 3 Yanıcı sıvılar
Klas 4.1 Yanıcı katı maddeler
Klas 4.2 Kendiliğinden tutuşabilen katı yanıcı
yada diğer maddeler
Klas 4.3 Islandığında yanıcı gaz çıkartan katı
yada diğer maddeler
Klas 5.1 Oksitleyici maddeler
Klas 5.2 Organik peroksitli maddeler
Klas 6.1 Zehirli maddeler
Klas 6.2 Bulaşıcı maddeler
Klas 7 Radyoaktif maddeler
Klas 8 Aşındırıcı maddeler
Klas 9 Diğer tehlikeli maddeler
Kural -3 (Paketleme)
a- Tehlikeli yüklerin paketlemesi aşağıdaki kriterlere uygun olacaktır
- Ambalajlar sağlam yapılmış ve iyi durumda olacak
- Ambalajların iç kısmı tehlikeli yük ile temas etse bile zarar görmeyecek durumda olacak
- Ambalajlar elleçleme ve denizde taşınmaya uygun olacak şekilde yapılacaktır.
b- Kaplarda taşınan tehlikeli sıvı maddelerin ambalajlaması yapılırken, ambalaj sızıntıyı emen ve kırılmayı önlemek için yastıklık yaparak onu koruyacak özelikte olacak
- Ambalaj kaptaki sıvı genişlediği zaman doğabilecek tehlikeyi önleyecek kapasitede olacak
- Ambalaj sıvı dolu kaba yastıklık yaparak onu koruyacak özelikte olacak
- Eğer ambalaj hasarlanıp sıvı sızarsa, ambalaj sıvıyı emerek tehlikeyi azaltacak özelikte yapılacaktır.
Kural -4 (Markalama ve Etiketleme)
Tehlikeli yük ile doldurulmuş kapların üzerinde tehlikeli yükün doğru yazılmış teknik adı ve tehlike karakteri madeni bir etikette yazılı olacaktır.
Kural – 5 (Dokümanlar)
a- Denizde taşınan tehlikeli yüklere ait bütün dokümanlarda Kural-2’de belirtilen, yükün teknik adı ve tehlike karakteri yazılı olacaktır.
b- Yükleyici tarafından hazırlanan dokümanlara ilave olarak taşınmaya konu tehlikeli yükün taşıtan tarafından kurallara uygun ambalajlandığı, markalandığı ve denizde taşınmaya uygun olduğunu belirten bir beyan sertifikası düzenlenecektir.
c- Tehlikeli yükü taşıyan her gemide Kural-2 de belirtilen isme ve tehlike karakterine uygun olarak düzenlenmiş ve yüklendiği yeri de belirten özel bir manifesto düzenlenecektir.
Kural-6 (İstif Gerekleri)
a- Her tehlikeli yük, özelliğine uygun olarak güvenli ve düzgün olarak istif edilmelidir.
b- Cephaneler hariç diğer patlayıcı maddeler denizde emniyetle kapalı tutulabilecek mağazalara yüklenmelidir. Bu tür patlayıcıların ateşleme fünyeleri üzerlerinden alınmış olmalıdır. Bu tür maddelerin yüklendiği bölmelerde elektrik tesisatı, patlama riskini minimize etmek için demonte edilmelidir.
c- Tehlikeli buhar çıkartan yükler havalandırılması uygun bölmelere istif edilmelidir.
d- Kendiliğinden ısınan ve tutuşabilen maddeler yangına karşı gerekli emniyet tedbirleri alınmadan denizde taşınmamalıdır.
Kural -7 (Yolcu Gemilerinde Bulunabilecek Patlayıcı Maddeler)
a- Yolcu gemilerinde bulunabilecek patlayıcı maddeler aşağıda sıralanmıştır.
- Güvenlik kartuşu ve güvenlik fitili
- 9 kg. ‘ yi aşmayan patlayıcı madde
- 1.016 kilogramı aşmayan ve gemilerde kullanılan işaret fişekleri
- İçinde yolcu bulunmayan gemilerde kaynak ve tamirat yapmak için gerekli patlayıcı malzeme bulunabilir.
b- (a) bendinde bahsedilen malzemenin dışında yolcu gemileri idarenin istediği şartları yerine getirmek şartı ile ve idarenin vereceği yetkiye dayalı olarak ilave patlayıcı madde taşıyabilir.
DENİZ TAŞIMACILIĞINDA TAŞINAN TEHLİKELİ YÜKLER
Deniz taşımacılığında taşınan yüklerin belli bir çoğunluğu IMO kriterlerinde tehlikeli, rizikolu ve doğaya zararlı olarak nitelendirilebilir.Bu yükler katı ve sıvı kimyasallar, gazlar, rafineri ürünleri ile bunların hammaddeleri ve diğer kimyasalları içerir.Sanayileşmenin arttığı günümüzde ise bunları taşıma gereksinimi artmıştır.Buda taşınan yüklerin tehlikeli olması insana ve çevreye verebileceği zarar göz önüne alınarak tehlikeli yüklerin taşımasında belli başlı kurallar alma gereksinimi doğmaktadır.
Yüz yıldan daha fazla bir süre önce denizde çok az tehlikeli yük taşınıyordu ve dolayısıyla özel düzenlemeler gerekmemişti.1894 yılında İngiliz Ticaret Denizciliği Yasasında ‘Tehlikeli Yükler ve büyük Baş Hayvan taşıması’ başlığı altında bir ifade kullanıldığında, henüz tehlikeli yükler ile ilgili yasal yaptırımlar oluşturulmamıştı. Sadece ‘patlayıcı veya herhangi yakıcı bir şey,kibrit,guano,hayvan postu veya doğası sebebiyle,miktar ve yükleniş şekli itibariyle içinde bulunduğu geminin güvenliğini,yolcuların hayatlarını yada sağlıklarını tehlikeye atan’ yükleri taşıyan göçmen gemilerinin denize açılamayacağını bildiriyordu. 15 nisan 1912’de Titanik’in batmasıyla can güvenliği konusu daha da önemli bir hal almıştır. 1914 yılında toplanan can güvenliği konvasyonunda ‘doğası sebebiyle,miktar ve yükleniş itibariyle,içinde bulunduğu geminin güvenliğini,yolcuların hayatlarını yada sağlıklarını tehlikeye atan yükler’’in taşınması prensipte yasaklanmıştır.ama hangi yüklerin tehlikeli olduğu ve bu yüklerin istifi ve ayrımı gibi taşıma koşullarında ve ambalajlamada alınacak önlemler konvasyona taraf devletlere bırakıldı.
1914 SOLAS yürürlüğe hiç girmemesine rağmen ulusal yönetimlerde tehlikeli yükler ile ilgili alınan kararların 1929 yılında yapılan SOLAS konferansında da devam etmesine neden oldu ve bu konferansın 24.maddesinde tehlikeli yükler, hayat kurtarma aletleri ile beraber anıldı. Sonuçta,1948 yılındaki SOLAS konferansına kadar gemilerle tehlikeli yüklerin taşınması yasak olarak kaldı.Deniz yoluyla taşınan tehlikeli yüklerin 1948 yılına gelindiğinde büyük bir patlama yaşanması radikal değerlendirmelere gereksinim duyulduğunu gösterdi ve 1948 SOLAS konvasyonuna yeni ‘tahıl taşınması ve tehlikeli yükler’ ile alakalı VI.bölüm eklendi.
Ama yine de konferans 1948 SOLAS konvasyonunun hükümlerini yetersiz buldu. Konferans sonuçta tehlikeli yüklerin denizde taşınmasına ilişkin alınan güvenlik önlemlerinin uluslar arası uygunluğunun önemini vurgulamak için tavsiye 22’yi yürürlüğe soktu ve daha önce detaylı düzenlemeleri yapmış, geniş bir kimyasal ihracatına sahip belirli ülkelere dikkat çekti.
Güvenlik önlemlerindeki uluslar arası uygunluğa olan ihtiyacı vurgulamaya katkı olarak konferans şunları tespit etti;
1-Her yük,kendi tabiat ve karakteristik temellerine göre tehlikelidir,şeklinde düşünülmelidir,
2-Her çeşit madde için tehlikenin çeşidini belirleyen ayırıcı semboller kullanarak bir etiketleme sistemi geliştirilmelidir.
TEHLİKELİ YÜKLERİN DENİZDE TAŞINMASINA İLİŞKİN KURALLAR
IMDG KODU
Tehlikeli yüklerin denizde taşınmasına ilişkin kurallar SOLAS konvansiyonun gerçeği
olarak hazırlanmıştır. IMDG kodu diye anılan bu kuralların açık yazılımı “INTERNATIONAL MARITIME DANGEROUS GOODS” şeklindedir.
Bu kuralların birinci amacı SOLAS konvansiyonunun öngördüğü gerekleri karşılamaktır. Aynı zamanda kuralların diğer bir amacı ise tehlikeli yüklerin taşınmasında uluslararası bir standart sağlamaktır. IMDG kodu ilk olarak 1965’de yayınlanmıştır. Kod 1972 yılında geniş çapta revize edilerek yeniden yayınlandı.1977 yılında 73-74-75 ve 76 değişikliklerini içerecek şekilde üçüncü defa yayınlanan bu Kod 1980 yılında yine revize edildi.Diğer bir çok konvansiyon gibi dinamik bir yapıya sahip olan IMDG kodu değişik fasılalarla revize edilerek yeniden yayınlanmaya devam edecektir.
Beş bölümden oluşan IMDG kodunun birinci bölümü genel tanıtım, tehlikeli yüklerin ambalajlama kuralları ve tehlikeli yüklerden Klas-1 olarak sınıflandırılan patlayıcı yükleri anlatmaktadır.
İkinci bölüm; Klas-2 ve Klas-3 yükler olan gazlar ve yanıcı sıvılar hakkında bilgi vermektedir.
Üçüncü bölüm; Klas-4 ve Klas-5 yüklere ayrılmıştır. Bunlardan Klas 4-1 olan yanıcı katı maddeler, Klas 4-2 kendiliğinden tutuşabilen maddeler, Klas 4-3 ise ıslandığında yanıcı gaz çıkartan maddelerdir. Klas 5-1 oksitleyici maddeler, Klas 5-2 ise organik peroksitli maddeleri içermektedir.
Dördüncü bölüm; Klas-6 ve Klas-7 gurubunda toplanan yüklere ayrılmıştır. Bunlardan, Klas 6-1 zehirli maddeler, Klas 6-2 ise sağlığa zararlı maddelerdir. Klas 7’de toplanan maddeler ise radyoaktif maddelerdir.
Beşinci bölüm; Klas-8 ve Klas-9’da toplanan maddelere ayrılmıştır. Bunlarda sırasıyla; Aşındırıcı maddeler ve diğer tehlikeli maddelerdir. Ayrıca bu bölümde tehlikeli yüklerin genel fihristi ile uluslararası tehlikeli madde numaralama esasına göre bir fihrist daha bulunmaktadır.
Tehlikeli Yüklerin Denizde Taşınmasına İlişkin SOLAS Kuralları SOLAS konvansiyonunun 5. bölümü tehlikeli yüklerin denizde taşınmasına ilişkin kurallar koymuştur. Tehlikeli yükler denizde taşınırken bu kuralların çok iyi bilinmesi gereklidir. Aşağıda bu kurallar hakkında özet bilgiler verilmiştir.
Kural – 1 (Uygulama)
a - Açıkça aksine bir hüküm yoksa, bu kurallar denizde tehlikeli yük taşıyan bütün gemilere uygulanır.
b - Bu kurallar gemi storunda bulunan malzemeler ile tankerler gibi özellikle tehlikeli yük taşımak için dizayn edilmiş gemilere uygulanamaz.
c - Bu kurallara uyulmadan denizde tehlikeli yük taşımak yasaktır.
d - Bu kurallara destek olmak amacı ile ülkeler denizde tehlikeli yüklerin taşınmasına ilişkin daha detaylı talimatlar yayınlayabilir.
Kural -2 (Sınıflandırma)
Tehlikeli yükler aşağıdaki klaslarda gruplandırılmıştır.
Klas 1 Patlayıcılar
Klas 2 Gazlar; sıkıştırılmış sıvı yada basınç
altında sıvılaştırılmış gazlar
Klas 3 Yanıcı sıvılar
Klas 4.1 Yanıcı katı maddeler
Klas 4.2 Kendiliğinden tutuşabilen katı yanıcı
yada diğer maddeler
Klas 4.3 Islandığında yanıcı gaz çıkartan katı
yada diğer maddeler
Klas 5.1 Oksitleyici maddeler
Klas 5.2 Organik peroksitli maddeler
Klas 6.1 Zehirli maddeler
Klas 6.2 Bulaşıcı maddeler
Klas 7 Radyoaktif maddeler
Klas 8 Aşındırıcı maddeler
Klas 9 Diğer tehlikeli maddeler
Kural -3 (Paketleme)
a- Tehlikeli yüklerin paketlemesi aşağıdaki kriterlere uygun olacaktır
- Ambalajlar sağlam yapılmış ve iyi durumda olacak
- Ambalajların iç kısmı tehlikeli yük ile temas etse bile zarar görmeyecek durumda olacak
- Ambalajlar elleçleme ve denizde taşınmaya uygun olacak şekilde yapılacaktır.
b- Kaplarda taşınan tehlikeli sıvı maddelerin ambalajlaması yapılırken, ambalaj sızıntıyı emen ve kırılmayı önlemek için yastıklık yaparak onu koruyacak özelikte olacak
- Ambalaj kaptaki sıvı genişlediği zaman doğabilecek tehlikeyi önleyecek kapasitede olacak
- Ambalaj sıvı dolu kaba yastıklık yaparak onu koruyacak özelikte olacak
- Eğer ambalaj hasarlanıp sıvı sızarsa, ambalaj sıvıyı emerek tehlikeyi azaltacak özelikte yapılacaktır.
Kural -4 (Markalama ve Etiketleme)
Tehlikeli yük ile doldurulmuş kapların üzerinde tehlikeli yükün doğru yazılmış teknik adı ve tehlike karakteri madeni bir etikette yazılı olacaktır.
Kural – 5 (Dokümanlar)
a- Denizde taşınan tehlikeli yüklere ait bütün dokümanlarda Kural-2’de belirtilen, yükün teknik adı ve tehlike karakteri yazılı olacaktır.
b- Yükleyici tarafından hazırlanan dokümanlara ilave olarak taşınmaya konu tehlikeli yükün taşıtan tarafından kurallara uygun ambalajlandığı, markalandığı ve denizde taşınmaya uygun olduğunu belirten bir beyan sertifikası düzenlenecektir.
c- Tehlikeli yükü taşıyan her gemide Kural-2 de belirtilen isme ve tehlike karakterine uygun olarak düzenlenmiş ve yüklendiği yeri de belirten özel bir manifesto düzenlenecektir.
Kural-6 (İstif Gerekleri)
a- Her tehlikeli yük, özelliğine uygun olarak güvenli ve düzgün olarak istif edilmelidir.
b- Cephaneler hariç diğer patlayıcı maddeler denizde emniyetle kapalı tutulabilecek mağazalara yüklenmelidir. Bu tür patlayıcıların ateşleme fünyeleri üzerlerinden alınmış olmalıdır. Bu tür maddelerin yüklendiği bölmelerde elektrik tesisatı, patlama riskini minimize etmek için demonte edilmelidir.
c- Tehlikeli buhar çıkartan yükler havalandırılması uygun bölmelere istif edilmelidir.
d- Kendiliğinden ısınan ve tutuşabilen maddeler yangına karşı gerekli emniyet tedbirleri alınmadan denizde taşınmamalıdır.
Kural -7 (Yolcu Gemilerinde Bulunabilecek Patlayıcı Maddeler)
a- Yolcu gemilerinde bulunabilecek patlayıcı maddeler aşağıda sıralanmıştır.
- Güvenlik kartuşu ve güvenlik fitili
- 9 kg. ‘ yi aşmayan patlayıcı madde
- 1.016 kilogramı aşmayan ve gemilerde kullanılan işaret fişekleri
- İçinde yolcu bulunmayan gemilerde kaynak ve tamirat yapmak için gerekli patlayıcı malzeme bulunabilir.
b- (a) bendinde bahsedilen malzemenin dışında yolcu gemileri idarenin istediği şartları yerine getirmek şartı ile ve idarenin vereceği yetkiye dayalı olarak ilave patlayıcı madde taşıyabilir.