04-12-2014, 06:31 PM
Çevrimdışı
SEYİRDE GÖZLEM İÇİN EN YARARLI YILDIZLAR
Seyirde konum saptamasında yükseklik almak için kullanılan Yıldızlar içinde gerek durumları, gerek parlaklıkları ve de bulunmaları yönünden en yararlı yıldızlar aşağıda belirtilmiştir.
a) İlkbahar gökyüzünde: Alioth, Mizar, Duphe, Polaris, Arcturus, Spica, Regulas, Denebola
b) Yaz gökyüzünde : Deneb, Vega, Altair
c) Sonbahar gökyüzünde : Alpheratz, Margat, Deneb, Kaitos, Fomalhaut, Hamal
d) Kış gökyüzünde : Rigel, Betelgeuse, Aldebaran, Sirius, Procyon, Pollux, Capella
KOMPÜTASYON YOLU İLE YILDIZLARI TANIMAK
Yüksekliği alınan bir yıldızı tanımak için civardaki yıldız ve takım yıldızlarından yararlanmak imkanı
bulunmayabilir.Örneğin, sadece birkaç yıldızın görünebildiği kadar bulutlu bir gökyüzünde gözlem yapılmıştır.
Bunun gibi durumlarda, gökkürede beliren küresel üçgenin kompütasyon yolu ile çözümü gerekir.Buradan
saat açısı (HA) ve Yıldızılı Saat açısı (SHA) bulunarak Almanaktan bu değerlerin hangi yıldıza ait olduğu
araştırılır.
Küresel üçgenin çözümünde Kısa cedvel yöntemine başvurmak ile işlem çabukluğu sağlanır.Bunun için
HO 214 Kısa Cedveli ile bir yıldızın nasıl tanındığını görelim.Şek. 37. de HO 214 cedvelinden alınmış bir
‘’Yıldız Tanıma Çizelgesi’’ (Star İdentification Table) nin bir bölümü gösterilmiştir.
Cedvellerde Lat sayfalarının sonunda verilmiş olan iki sayfalık Star İdentification Table çizelgesine,
Yukarıdan Alt (yükseklik) ve yandan AZ (Semt) ile girilerek, Dec (Meyil) ve HA (Yüksek kutuptan ölçülen
meridyen açısı) bulunur.
Cedvelde değerler derece olarak verildiğinden, derece ondalıkları için orantı yapılmalıdır.
AZ, yüksek kutuptan alınan, E veya W’e doğru 0 dereceden 180 dereceye kadar ölçülen kerterizdir.
Çizelgeden bulunan HA, yüksek kutuptan ölçülen meridyen açısı olup, gök cismi meridyenin doğusunda ise
E, batısında ise W olarak işaret alır.Alınan kerteriz, gök cisminin meridyenin doğusunda veya batısında
bulunduğunu açıkça gösterir.
Dec kolonunda, yatay bir çizgi ile ayrılmış kısmın altındaki sayılır, italik yazılmış olup bunlar, Dec’in
Lat’e göre aykırı (Contrary) isimde olduğunu gösterirler.Bu nedenle, çizelgeden alınmış Dec değeri, düz
yazılmış sayılardan alınmışsa, Lat ile aynı işaretli, italik yazılmış sayılardan alınmışsa Lat ile ayrı işaretli olur.
Örnek :
DR. Lat 33 05’ S, Long 49 51’ W, konumunda bir yıldızın alınan yüksekliği, T.Alt 28 20’ dır.Gözlem vaktinin
GMT karşılığı bulunan GHA aries 68 12.2’ ve yıldızın kerterizi 080 derece olduğuna göre, hangi yıldız
olduğunu bulunuz.
Çözüm :
Lat (S) işaretli olduğu için, yüksek kutuptan alınan kerteriz:
180 – 080 = S 100 E olur.
H.O. 214 çizelgesine yukarıdan 28 20’ için 28 3’ ve yandan AZ: 100 ile girilerek, Dec: 08 S, HA : 60 E bulunur.
LHA (W) = 360 – 60 = 300
LHA (W) 300 00’ GHA Yıldız 349 51’
Long (W) 49 51 GHA Aries 68 12.2
GHA Yıldız 349 51’ SHA 281 38.8
Almanağın günlük sayfasına SHA ve Dec değerleri ile girilerek, bu yıldızın RİGEL olduğu bulunur.
Seyirde konum saptamasında yükseklik almak için kullanılan Yıldızlar içinde gerek durumları, gerek parlaklıkları ve de bulunmaları yönünden en yararlı yıldızlar aşağıda belirtilmiştir.
a) İlkbahar gökyüzünde: Alioth, Mizar, Duphe, Polaris, Arcturus, Spica, Regulas, Denebola
b) Yaz gökyüzünde : Deneb, Vega, Altair
c) Sonbahar gökyüzünde : Alpheratz, Margat, Deneb, Kaitos, Fomalhaut, Hamal
d) Kış gökyüzünde : Rigel, Betelgeuse, Aldebaran, Sirius, Procyon, Pollux, Capella
KOMPÜTASYON YOLU İLE YILDIZLARI TANIMAK
Yüksekliği alınan bir yıldızı tanımak için civardaki yıldız ve takım yıldızlarından yararlanmak imkanı
bulunmayabilir.Örneğin, sadece birkaç yıldızın görünebildiği kadar bulutlu bir gökyüzünde gözlem yapılmıştır.
Bunun gibi durumlarda, gökkürede beliren küresel üçgenin kompütasyon yolu ile çözümü gerekir.Buradan
saat açısı (HA) ve Yıldızılı Saat açısı (SHA) bulunarak Almanaktan bu değerlerin hangi yıldıza ait olduğu
araştırılır.
Küresel üçgenin çözümünde Kısa cedvel yöntemine başvurmak ile işlem çabukluğu sağlanır.Bunun için
HO 214 Kısa Cedveli ile bir yıldızın nasıl tanındığını görelim.Şek. 37. de HO 214 cedvelinden alınmış bir
‘’Yıldız Tanıma Çizelgesi’’ (Star İdentification Table) nin bir bölümü gösterilmiştir.
Cedvellerde Lat sayfalarının sonunda verilmiş olan iki sayfalık Star İdentification Table çizelgesine,
Yukarıdan Alt (yükseklik) ve yandan AZ (Semt) ile girilerek, Dec (Meyil) ve HA (Yüksek kutuptan ölçülen
meridyen açısı) bulunur.
Cedvelde değerler derece olarak verildiğinden, derece ondalıkları için orantı yapılmalıdır.
AZ, yüksek kutuptan alınan, E veya W’e doğru 0 dereceden 180 dereceye kadar ölçülen kerterizdir.
Çizelgeden bulunan HA, yüksek kutuptan ölçülen meridyen açısı olup, gök cismi meridyenin doğusunda ise
E, batısında ise W olarak işaret alır.Alınan kerteriz, gök cisminin meridyenin doğusunda veya batısında
bulunduğunu açıkça gösterir.
Dec kolonunda, yatay bir çizgi ile ayrılmış kısmın altındaki sayılır, italik yazılmış olup bunlar, Dec’in
Lat’e göre aykırı (Contrary) isimde olduğunu gösterirler.Bu nedenle, çizelgeden alınmış Dec değeri, düz
yazılmış sayılardan alınmışsa, Lat ile aynı işaretli, italik yazılmış sayılardan alınmışsa Lat ile ayrı işaretli olur.
Örnek :
DR. Lat 33 05’ S, Long 49 51’ W, konumunda bir yıldızın alınan yüksekliği, T.Alt 28 20’ dır.Gözlem vaktinin
GMT karşılığı bulunan GHA aries 68 12.2’ ve yıldızın kerterizi 080 derece olduğuna göre, hangi yıldız
olduğunu bulunuz.
Çözüm :
Lat (S) işaretli olduğu için, yüksek kutuptan alınan kerteriz:
180 – 080 = S 100 E olur.
H.O. 214 çizelgesine yukarıdan 28 20’ için 28 3’ ve yandan AZ: 100 ile girilerek, Dec: 08 S, HA : 60 E bulunur.
LHA (W) = 360 – 60 = 300
LHA (W) 300 00’ GHA Yıldız 349 51’
Long (W) 49 51 GHA Aries 68 12.2
GHA Yıldız 349 51’ SHA 281 38.8
Almanağın günlük sayfasına SHA ve Dec değerleri ile girilerek, bu yıldızın RİGEL olduğu bulunur.